در صورتی که خود یا یکی از اعضای خانواده دچار زردی بیش از اندازه در رنگ چشم، بی رنگ شدن زبان از قرمز و تمایل به زردی و تغییر رنگ پوست به این رنگ شده‌اید، احتمالا غلبه خلط صفرا در بدن شما رخ داده است. خلط صفرا یکی از اخلاط اربعه یا اخلاط 4گانه است.
خلط صفرا که ماده‌ای زرد رنگ است؛ و مزه‌ای تلخ دارد. به علت تیز و محرک بودن، نقش رساندن مواد و دیگر اخلاط به مویرگ‌های انتهایی بدن بر عهده دارد. این خلط که توسط کبد تولید می‌شود، در کیسه صفرا نگهداری و ذخیره می‌شود. در این مقاله تلاش کردیم نگاهی جامع به خلط صفرا، غلبه آن در بدن و مواد غذایی مناسب و راه های درمان غلبه آن به شما معرفی کنیم. با ما در مرسی درمان همراه باشید.
حتما بخوانید: دارو گیاهی برای کبد چرب
معرفی خلط صفرا؛ عامل حرکت و حرارت در سرتاسر بدن
خلط صفرا به عنوان ماده ای زرد رنگ با مزه تلخ که در کبد تولید و ذخیره می شود؛ در کیسه صفرا شناخته می‌شود. این خلط به علت داشتن ویژگی‌های نظیر برندگی، تیزی و سبکی، به عنوان حامل اخلاط و مواد مغذی به نقاط انتهایی بدن از طریق مویرگ‌ها نقشی اساسی در حرکت مواد در بدن دارد.
فصل تابستان، با گرما و خشکی خود نماد خلط صفرا بوده و مشابه فصل تابستان، این خلط نشانه ای از حرارت و گرمی و سرزندگی در بدن انسان است. خلط صفرا در دو نوع صفرا طبیعی و صفرا غیر طبیعی وجود دارد.
1. خلط صفرای طبیعی
صفرای طبیعی همانگونه که ذکر شد، توسط کبد تولید می‌شود. و در کیسه صفرا ذخیره و برای رساندن مواد غذایی به سرتاسر بدن نقش دارد. همچنین می توانیدذ در مورد ویژگی های افراد بلغمی اطلاعاتی کسب کنید.
2. خلط صفرای غیرطبیعی
خلط صفرای غیر طبیعی مانند دیگر خلطهای غیرطبیعی در 2 حالت بوجود می‌آید. اولا که صفرای طبیعی با تغییر خود به خلط بد تبدیل شده یا اینکه خلط صفرا با خلط دیگری ترکیب شده (خلطهای بلغم و سودا) باشد.
مزاج خلط صفرا
بسیاری به اشتباه فکر می کنند اخلاط و مزاج ها یکی هستند. این در حالی است که مزاج، یک کیفیت است و خلط ماده به حساب می آید و همه مواد خود مزاج دارند. اخلاط موادی هستند که بعد از هضم دوم یا همان هضم کبدی، بوجود می آیند.
با شناخت هر مزاج هر خلط، می‌توان موادی متناسب با مزاج آن خلط و راه‌های درمان غلبه آن خلط را تشخیص داد. در اینجا نیز، خلط صفرا که دارای مزاج گرم و خشک است، متناسب با فصل تابستان تعریف می‌شود. از همین رو به راحتی می‌توان تشخیص داد که میوه‌های فصل تابستان نظیر مرکبات، آلبالو و گیلاس و … برای افراد صفراوی مزاج بسیار مناسب است. با این حال در صورت افزایش خلط صفرا و غلبه آن بر بدن نیاز است که شناخت کاملی از این تشخیص غلبه این خلط و رژیم غذایی مناسب آن بدانید. با ما در ادامه برای اطلاعات بیشتر همراه باشد.
غلبه خلط صفرا
با وجود اینکه خلط صفرا درصد کمی از اخلاط در بدن ما را تشکیل می‌دهد، ممکن است با مصرف بیش از اندازه مواد تولید کننده این خلط، از حالت تعادل خارج شده و غلبه خلط صفرا رخ دهد. در این حالت، با سردردها، تغییر رنگ صورت و ظهور جوش در سر و صورت اولین علائم غلبه خلط صفرا نمایان خواهد شد.
با این حال علائم غلبه خلط صفرا در بدن می‌تواند بسیار متنوع باشد و بسته به شدت و میزان غلبه، این علائم در افراد مختلف متفاوت بروز می‌کنند. یکی از بارزترین نشانه‌های غلبه صفرا، تغییر رنگ زبان به زرد و حس گرما در بدن است. افراد مبتلا به این وضعیت ممکن است با زردی رنگ چشم، زبان و پوست (یرقان)، خشکی دهان و بینی، عطش زیاد و داغ شدن بدن مواجه شوند. این افراد معمولاً خشکی پوست و اگزما را تجربه می‌کنند و ممکن است جوش و آکنه در سر و صورت آنها ظاهر شود.
علاوه بر این، غلبه صفرا می‌تواند به مشکلات گوارشی منجر شود. سوزش معده، احساس تهوع و استفراغ صفراوی (زردآب بالا آوردن) و کاهش اشتها به غذا از جمله این مشکلات هستند. همچنین، احساس گزگز و سوزن سوزن شدن بدن، نبض سریع، و عصبانی شدن سریع و فروکش کردن آن به‌سرعت از دیگر نشانه‌های این وضعیت است. خشکی مفاصل و کم‌خوابی یا بی‌خوابی نیز می‌تواند از علائم غلبه صفرا باشد.
علائم دیگری که ممکن است در افراد با غلبه خلط صفرا مشاهده شود شامل تشنگی و سوزش جگر، تلخی دهان، سردرد و درد شقیقه (جلوی سر)، ترک خوردن پوست دست و پا، خواب دیدن جنگ و ستیز و آتش و اشیاء زرد، شوره سر، بی‌اشتهایی، تندخویی و بهانه‌جویی است. همچنین، زردی مدفوع، خارش بدن، استفراغ سبز و زرد و حالت تهوع نیز از نشانه‌های دیگر غالب صفرای غیرطبیعی به شمار می‌آیند. این علائم نشان‌دهنده عدم تعادل در خلط صفرا و نیاز به درمان و تنظیم مزاج بدن هستند.
رژیم غذایی مفید در صورت غلبه صفرا
برای بهبود و درمان غلبه خلط صفرا، مصرف مواد غذایی خاصی که به کاهش حرارت و خشکی بدن کمک می‌کنند، توصیه می‌شود. در اینجا به برخی از این مواد غذایی و نکات مربوط به آنها اشاره می‌کنیم:
تدابیر درمانی طب سنتی برای غلبه صفرا
- غذاها:
- مصرف غذاهایی مانند سوپ، آش جو، آش گوجه، آش آلو، آب دوغ خیار، خورشت اسفناج، خورشت آلو، خورشت کدو، بورانی اسفناج، خورشت بامیه، گوشت ماهی، گوشت گوسفندی و زرده تخم مرغ توصیه می‌شود. این غذاها دارای خاصیت خنک‌کنندگی هستند و می‌توانند به تعادل حرارت بدن کمک کنند.
- میوه‌ها و سبزی‌ها:
- میوه‌هایی مانند آلو بخارا، هندوانه، خیار، کاهو، لیمو ترش، زرشک، انار، پرتقال، انگور، گلابی، نارنج و نارنگی باید در رژیم غذایی گنجانده شوند. این میوه‌ها به دلیل داشتن خواص آبدار و خنک، به کاهش حرارت بدن کمک می‌کنند.
- سبزی‌هایی مانند گشنیز، خرفه و اسفناج نیز باید مصرف شوند، زیرا این سبزی‌ها دارای خواص خنک‌کننده و مرطوب‌کننده هستند؛ که می‌توانند به تعادل صفرا کمک کنند.
- نوشیدنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها:
- نوشیدنی‌هایی مانند آبلیمو، شربت ریواس، شربت عناب، سکنجبین، رب انار ترش، شربت زرشک، شربت آلبالو و دوغ میل کنید. این نوشیدنی‌ها به تنظیم حرارت بدن کمک کرده و اثرات خنک‌کننده دارند.
- در غذاها از چاشنی‌هایی مانند سماق، لیمو عمانی، سرکه، گرد غوره و آب غوره استفاده کنید. این چاشنی‌ها به تعادل مزاج بدن و کاهش حرارت کمک می‌کنند.
در صورتی که برای درمان از موارد زیر استفاده نمودید به نکات آن توجه کنید.
- ماء الشعیر طبی: خوردن ماء الشعیر طبی برای درمان سوء مزاج صفرا مفید است، زیرا دارای خاصیت خنک‌کنندگی و تصفیه‌کنندگی خون است.
- عرق کاسنی و شاهتره: از جمله نوشیدنی‌های مناسب برای افراد صفراوی هستند که به تعادل حرارت بدن و تصفیه خون کمک می‌کنند.
- روغن‌ها: بهتر است افرادی که مزاج صفراوی دارند، از روغن چربی گاو، کنجد و زیتون استفاده کنند، زیرا این روغن‌ها خواص تغذیه‌کننده و متعادل‌کننده دارند.
این مواد غذایی و تدابیر می‌توانند به تعادل مزاج صفرا کمک کرده و علائم ناشی از غلبه این خلط را کاهش دهند.
همچنین بخوانید: بررسی دقیق خلط سودا
راه‌های درمانی غیرغذایی غلبه صفرا در بدن
برای بهبود و درمان غلبه خلط صفرا، علاوه بر تغییرات غذایی، می‌توان از فعالیت‌ها و روش‌های غیر خوراکی نیز بهره برد. این فعالیت‌ها می‌توانند به تعادل مزاج و کاهش علائم ناشی از غلبه صفرا کمک کنند. در اینجا به معرفی و توضیح برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:
چند پیشنهاد غیر خوراکی برای درمان غلبه صفرا
- اجتناب از بحث و عصبانی شدن:
- از بحث کردن و عصبانی شدن بپرهیزید، زیرا این وضعیت‌ها می‌توانند حرارت بدن را افزایش دهند و علائم غلبه صفرا را تشدید کنند.
- پرهیز از ورزش‌های سخت و سنگین:
- ورزش‌های سخت و سنگین انجام ندهید. این نوع ورزش‌ها می‌توانند حرارت بدن را افزایش داده و باعث تشدید علائم غلبه صفرا شوند. به جای آن، فعالیت‌های سبک و ملایم مانند پیاده‌روی را انجام دهید.
- چرب کردن سوراخ‌های بینی:
- سوراخ‌های بینی را با روغن بنفشه و بادام شیرین چرب کنید. این کار می‌تواند به مرطوب کردن و خنک کردن مجاری تنفسی کمک کند و از خشکی و افزایش حرارت بدن جلوگیری کند.
- خواب به موقع و کافی:
- به موقع و به میزان کافی بخوابید. خواب کافی و به موقع می‌تواند به تعادل هورمون‌ها و کاهش استرس کمک کند، که در نهایت به تعادل مزاج صفرا کمک می‌کند.
- تماشای فیلم و سریال خانوادگی و کمدی:
- فیلم و سریال‌های خانوادگی و کمدی تماشا کنید. این نوع برنامه‌ها می‌توانند با ایجاد حس خوب و کاهش استرس، به تعادل روانی و مزاج کمک کنند.
- گوش کردن به موسیقی ملایم و سنتی:
- موسیقی ملایم و سنتی گوش کنید. این نوع موسیقی‌ها می‌توانند آرامش بخش باشند و به کاهش حرارت بدن و تعادل مزاج کمک کنند.
- استفاده از عطرهای خنک:
- عطرهای خنک را بو کنید. بو کردن عطرهای خنک می‌تواند به کاهش حرارت بدن و ایجاد حس آرامش کمک کند.
این روش‌های غیر خوراکی می‌توانند به بهبود علائم غلبه خلط صفرا کمک کنند و با تغییرات غذایی و دیگر تدابیر درمانی ترکیب شوند تا به تعادل مزاج بدن و بهبود کلی سلامت کمک کنند.
خلاصه و نتیجه گیری
غلبه خلط صفرا در بدن می‌تواند منجر به بروز علائم و مشکلات متعددی شود که تأثیرات منفی بر سلامت عمومی فرد دارد. علائم غلبه صفرا شامل زردی رنگ چشم، زبان و پوست، خشکی دهان و بینی، عطش زیاد، داغ شدن بدن، جوش و آکنه، خشکی پوست، سوزش معده و کاهش اشتها است. این علائم نشان‌دهنده عدم تعادل در خلط صفرا و نیاز به درمان و تنظیم مزاج بدن هستند. به همین دلیل، شناخت علائم و اقدام به موقع برای درمان این وضعیت بسیار مهم است.
برای بهبود و درمان غلبه صفرا، می‌توان از تدابیر غذایی و روش‌های غیر خوراکی بهره برد. مصرف غذاهایی مانند سوپ، آش جو، آش گوجه، آب دوغ خیار، خورشت اسفناج و میوه‌هایی مانند آلو بخارا، هندوانه، خیار و سبزی‌هایی مانند گشنیز و اسفناج توصیه می‌شود. همچنین نوشیدنی‌هایی مانند شربت ریواس، سکنجبین و دوغ و استفاده از چاشنی‌هایی مانند سماق و سرکه می‌توانند به تعادل مزاج کمک کنند. در کنار این موارد، مصرف ماء الشعیر طبی، عرق کاسنی و شاهتره نیز مفید است.
علاوه بر تغییرات غذایی، فعالیت‌های غیر خوراکی نیز نقش مهمی در بهبود غلبه صفرا دارند. پرهیز از بحث و عصبانی شدن، اجتناب از ورزش‌های سخت، چرب کردن سوراخ‌های بینی با روغن بنفشه و بادام شیرین، خواب به موقع و کافی، تماشای فیلم‌های خانوادگی و کمدی، گوش کردن به موسیقی ملایم و استفاده از عطرهای خنک، همگی می‌توانند به کاهش علائم غلبه صفرا و تعادل مزاج کمک کنند.
