سودا یکی از اختلالاتی است که در طب سنتی ایران مورد توجه و مطالعه بوده است. این اختلال به عدم تعادل خلط بدن، به ویژه افزایش خلط سودا، بازمی‌گردد. افزایش خلط سودا می‌تواند منجر به علائمی نظیر سوزش معده، گرفتگی، تهوع و سوزش بخش‌های مختلف دستگاه گوارش شود.
خلط سودا از بین تمام اخلاط 4گانه، سنگین‌ترین خلط به شمار آمده و در صورت غلبه و سپس رسوب خلط سودا، منجر به بیماری‌هایی نظیر سرطان و دیگر مشکلات برای بدن خواهد شد. در این مقاله از مرسی درمان تلاش کرده‌ایم نگاهی جامع به خلط سودا، غلبه آن بر بدن و غذاهای مفید برای برون رفت از غلبه سودا را معرفی کنیم.
خلط سودا، سنگین‌ترین خلط از بین چهار خلط در بدن است که رنگ آن سیاه است. این خلط از خوردن غذاهای سودازا در کبد و همچنین از رسوب و سوختن خلط صفرا در بدن تولید می‌شود. مرکز نگهداری خلط سودا طحال است و هنگام نیاز به دریچه معده ریزش و باعث احساس گرسنگی در فرد می‌شود. اگر سودا خارج از حد در بدن رسوب کند و درمان نشود، می‌تواند منجر به انواع سرطان‌ها و مشکلات دیگر در بدن شود. بافت سرطانی، مزاجش سودا است و سرطان در هر عضو، ناشی از رسوب سودا در آن عضو است.
انواع خلط سودا به دو دسته طبیعی و غیر طبیعی تقسیم می‌شوند.
این نوع سودا دُرد، رسوبات و تیرگی خون بوده و در واقع گوهری است که نسبت به مابقی خون غلظت بیشتری دارد. مزه آن بین شیرین، گس و ترش است. بخشی از سوداویی که از کبد بیرون می‌رود، به طحال می‌رود و باقی با خون جریان می‌یابد و به مصارف بدن می‌رسد.
این نوع سودا از سوختن، خاکستر شدن و آمیزش خلط‌ها است. اگر سودا سوخته صفرا یا همان سودای ناشی از صفرا باشد به آن سودای زردابی می‌گویند که مزه آن تلخ و رنگ آن مایل به زرد است. سوخته بلغم یا سودای ناشی از بلغم را سودای بلغمی می‌گویند که مزه ترش و گسی دارد و رنگ آن مایل به سفید است. سوخته خون یا سودای حاصل از خون را سودای دموی می‌گویند که مزه این سودا شور یا شیرین و رنگ آن مایل به سرخ تیره است. سوخته سودای طبیعی را سودای محض یا سودای خالص می‌گویند که مزه آن ترش و گس و رنگ آن مایل به سبز است.
آشنایی با انواع غلبه بلغم
خلط سودا معادل خاک و نماد فصل پاییز است. این خلط از سایر اخلاط غلیظ‌تر است، مزاج سرد و خشک، رنگ سیاه، و مزه‌ای بین شیرین، گس و ترش دارد و در طحال ذخیره می‌شود.
سبک زندگی مدرن، که راهی جز افسردگی، غم، استفاده از گوشت‌ها و مواد فریز شده و … برای انسان نگذاشته است، منجر به تولید سودای غیرطبیعی و بروز مشکلات در بدن انسان می‌شود. در ادامه به غلبه خلط سودا در بدن، عوامل غلبه، نشانه‌های تشخیص و غذاهای مفید می‌پردازیم.
غلبه سودا، ماننده دیگر خلط‌ها، به افزایش مقدار خلط سودا نسبت به حالت تعادل و رسوب خلط سودا در بخش‌های مختلف بدن گفته می‌شود. سنگینی سودا نسبت به سایر اخلاط باعث شده تا فرصت بیشتری برای رسوب کردن در بدن داشته باشد. همین موضوع فرصتی برای غلبه سودا به شمار می‌رود. امّا چه عواملی ممکن است به رسوب شدن سودا شتاب دهند؟
علائم غلبه سودا شامل موارد متعددی می‌شود که این موارد را می‌توان برای بخش‌های مختلف بدن دسته بندی کرد.
در اندام‌های عمومی:
در دست‌ها و پاها:
در صورت:
عوامل زیادی می‌توانند موجب غلبه سودا شوند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مصرف غذاهای سودازا، اختلال در خواب، فکر و اندیشه بد، هوای ناسالم، مصرف زیاد ترشیجات، ورزش‌های شدید و کارهای سخت اشاره کرد.
سودا به علت اقداماتی که برای شما برشمرده‌ایم در بدن‌تان بالا می‌رود و ممکن است غلبه کند. متاسفانه سبک زندگی امروزی که به گونه‌ای است که کاملاً به غلبه اخلاط از جمله غلبه سودا دامن می‌زند، باعث افزایش بیماری‌های غلبه سودا مانند واریس، کک و مک، سرطان و… می‌شود. با این حال، مواد غذایی مفید برای جلوگیری از غلبه سودا بسیار موثر هستند و با سبک زندگی مناسب شما اثر این مواد غذایی را دوچندان خواهید کرد.
تغذیه مناسب برای رفع سودا در طب سنتی بسیار اهمیت دارد. بدترین نوع تغذیه، مصرف غذاهای سرد و خشک است که به بدن ضرر می‌رساند. بنابراین، از مصرف موادی همچون سس، سوسیس، کالباس، ترشیجات، گوشت گاو، قارچ، غذاهای سرخ کردنی، عدس، بادمجان، پیاز خام و… باید پرهیز کرد. به جای آن، می‌توانید به پخته، گلابی، انگور سیاه یا مویز و دم‌کرده گل گاوزبان روی بیاورید که موثر در رفع سودا می‌باشد.
بیایید یک نگاه دقیق به غذاهای مفید برای غلبه به سودا داشته باشیم.
غذاها با طبع گرم و تر غذاهایی که با طبع گرم و تر همراه هستند، می‌توانند به تنظیم خلط سودا کمک کنند. این غذاها شامل موارد زیر می‌باشند:
هویج (بخار پز): هویج یکی از مواد غذایی با اثر خنک‌کننده است که با بخار پز کردن آن، طبع گرم و تر آن کمی تغییر می‌کند اما ویتامین‌ها و مواد مغذی آن حفظ می‌شوند.
حلوا با شکر یا شیره: حلوا با شکر یا شیره نیز از غذاهایی است که می‌تواند مفید باشد. مصرف این حلواها به مقدار متعادل، می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
بادام خام و پوست گرفته ایرانی و پسته: بادام خام و پوست گرفته ایرانی و پسته نیز از مواردی هستند که با طعم گرم و تر می‌آیند و مصرف آنها به میزان مناسب، می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
گوشت بزغاله، بره و گوسفند: مصرف گوشت بزغاله، بره و گوسفند نیز می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند، زیرا این گوشت‌ها دارای طبع گرم و تر هستند. خربزه خربزه نیز از مواد غذایی با طعم گرم و تر است که مصرف آن می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
برنج با شوید یا زیره یا زعفران: برنجی که با شوید یا زیره یا زعفران پخته شده باشد، نیز از غذاهای مفیدی است که به تنظیم خلط سودا کمک می‌کند.
انجیر، به، سیب، گلابی، انار شیرین: مصرف انجیر، به، سیب، گلابی، انار شیرین نیز از طریق افزایش طبع گرم و تر در بدن، می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
گوشت پرندگان کوچک مانند کبوتر، بلدرچین، کبک، خروس: گوشت پرندگان کوچک ذکر شده نیز دارای طبع گرم و تری هستند که مصرف آنها به مقدار مناسب، می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
نخود آب، عسل: مصرف نخود آب و عسل نیز از راه‌هایی است که می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند، زیرا این مواد دارای خواص گرم‌کننده‌ای هستند.
شیرینی طبیعی: استفاده از شیرینی‌های طبیعی نیز می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند. بهتر است از شیرینی‌هایی که با مواد طبیعی و سالم تهیه شده‌اند استفاده شود.
دارچین، زعفران، زیره، گلپر: اضافه کردن مصالحی همچون دارچین، زعفران، زیره، گلپر به غذاها نیز می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند.
روغن زیتون، روغن بادام، روغن ارده کنجد: مصرف روغن‌هایی همچون زیتون، بادام، و ارده کنجد نیز به تنظیم خلط سودا کمک می‌کند. این روغن‌ها دارای ویژگی‌های گرم‌کننده و مرطوب‌کننده هستند که برای تعادل دادن به خلط سودا بسیار مفیدند.
خرما: خرما نیز از میان غذاهایی است که با طعم گرم و تر، می‌تواند به تنظیم خلط سودا کمک کند. این میوه خوشمزه دارای اثرات مثبت بر سلامتی بدن است و مصرف منظم آن می‌تواند به حفظ تعادل خلط سودا کمک کند.
برای درمان سودا، توصیه‌های مهم دکتر روازاده و دکتر خیراندیش، 2 حکیم ماهر طب سنتی را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
دکتر روازاده توصیه می‌کنند که باید از مصرف غذاهای سودازا مثل شکلات، یخمک، سیب زمینی، ماست، پنیر، خیارشور، نمک زیاد و غذای فریزری خودداری کرد و به جای آنها، از مواد غذایی با طبع گرم و تر مانند شیر سالم و آب هویج استفاده کرد. همچنین، روش‌هایی مانند روغن مالی کردن با روغن بادام شیرین و حمام گرم نیز با انجام حجامت به موقع و تشخیص پزشک متخصص و انجام امور روحی روانی نظیر رفتن به کنار رودخانه‌ها و گوش دادن به صدای رودخانه، حفظ روحیه و شاد زیستن موثر است.
در همین راستا، دکتر خیراندیش نیز پیشنهاد می‌دهند که برای درمان سودا، ورزش‌های ملایم و پیاده‌روی روزانه انجام داده و مواد غذایی دفع کننده سودا مانند نخود، شربت‌های ترش و شیرین طبیعی، عسل، رازیانه و سبزی‌های گرم مزاج مصرف کرد. همچنین، اعمال یداوی مانند حجامت و ماساژ، روغن مالی، و اعتماد به معنویات مثل تلاوت قرآن و نماز خواندن نیز به درمان سودا کمک می‌کند.
سودا یکی از اختلالاتی است که در طب سنتی ایران مورد توجه و مطالعه بوده است. این اختلال به عدم تعادل خلط بدن، به ویژه افزایش خلط سودا، بازمی‌گردد. افزایش خلط سودا می‌تواند منجر به علائمی نظیر سوزش معده، گرفتگی، تهوع و سوزش بخش‌های مختلف دستگاه گوارش شود.
برای غلبه بر این مشکل، انتخاب مواد غذایی با طبع گرم و تر و خنک‌کننده بسیار حائز اهمیت است. موادی مانند هویج (بخار پز)، حلوا با شکر یا شیره، بادام خام و پوست گرفته ایرانی و پسته، گوشت بزغاله، بره و گوسفند، خربزه، برنج با شوید یا زیره یا زعفران، انجیر، به، سیب، گلابی، انار شیرین، گوشت پرندگان کوچک مانند کبوتر، بلدرچین، کبک، خروس، نخود آب، عسل، شیرینی طبیعی، دارچین، زعفران، زیره، گلپر، سوپ جوجه، سوپ و کباب گوشت گوسفند، روغن زیتون، روغن بادام، و روغن ارده کنجد از جمله مواد غذایی مناسب برای غلبه بر سودا می‌باشند.
به طور کلی، مواد با طبع گرم و تر اثرات مثبتی بر تعادل خلط سودا در بدن دارند و می‌توانند به کاهش علائم سودا کمک کنند. انتخاب مناسب این مواد غذایی، همراه با توجه به نیازهای بدنی هر فرد، می‌تواند به بهبود وضعیت بدن و حفظ سلامتی کمک کند.
